Kanał Elbląski – etap 1

„Kanał Ostródzko-Elbląski” – etap 1: Miłomłyn-Elbląg – 72.75 km

Cały system Kanału Elbląskiego (Kanału Oberlandzkiego, Kanału Ostródzko-Elbląskiego) wpisuje się w grupę zabytków techniki stanowiących wyjątkowe dobro kultury materialnej na skalę światową i znalazł się wśród 150 najbardziej atrakcyjnych turystycznie obiektów na terenie Polski. Wszystkie obiekty związane z kanałem zostały przemyślnie zaprojektowane tak by całość funkcjonowała bez zarzutu w długim okresie czasu. Funkcjonujący dziś system, w którym nie dokonuje się ingerencji konstruktorskich a jedynie wymienia elementy wyeksploatowane na nowe wykonywane ściśle według historycznych modeli jest dowodem na geniusz autora.

Zasada działania elementów najbardziej spektakularnych jak pochylnie została wypracowana prze Jacoba Steenkego podczas wizyt na Kanale Morrisa (USA) i na podstawie jego dotychczasowej wiedzy i została dostosowana do lokalnych warunków. Rozwiązania techniczne Kanału Morrisa zostały zaadaptowane dla Kanału Elbląskiego ale poprzez wprowadzenie wielu zmian stały się modelowym dla światowego budownictwa hydrotechnicznego układem pochylni z grzbietami górnymi. System ten był wyjątkowo wodooszczędny, realizacja pomysłu zapewniła autorowi miejsce w historii techniki a dzieło w grupie najwybitniejszych dzieł XIX wiecznego budownictwa wodnego. Pochylnie Kanału Elbląskiego stały się modelowym przykładem pochylni podłużnej. Jacob Steenke uważnie śledził wszelkie stosowane ówcześnie rozwiązania, przez cały czas szukał rozwiązania optymalnego dla warunków Pojezierza Iławskiego i Żuław Wiślanych. Już w chwili uruchomienia kanału doceniono jego rozwiązania a we wszystkich podręcznikach budownictwa wodnego od połowy XIX i w XX w. omawiane były pochylnie kanału.

W skład drogi wodnej kanału wchodzą różne elementy będące częścią systemu jak: pochylnie, śluzy, jazy, wrota ochronne (bezpieczeństwa, przeciwpowodziowe). Kanał obecnie składa się z trzech odcinków, gdzie miasto Miłomłyn przyjmuje się jako punkt węzłowy:

etap 1. Śluza Miłomłyn – Zalew Wiślany (72.75km)

Na trasie znajdują się następujące elementy i budowle kanału:

  • śluza Miłomłyn (0,00km)
  • wrota bezpieczeństwa (0,45km; 36,33km)
  • pięć pochylni:
    • pochylnia Buczyniec (36,60-37,20km
    • pochylnia Kąty (38,70-39,20km)
    • pochylnia Oleśnica (41,60-42,00km)
    • pochylnia Jelenie (43,80-44,36km)
    • pochylnia Całuny (45,80-46,30km)
  • odcinki przekopane między jeziorami (razem 21,00km)
  • odcinki przekopane między pochylniami (razem 7,14km)


etap 2. Śluza Miłomłyn – Staszkowo (31.30km)


etap 3. Śluza Miłomłyn – Iława (31.00km).

Szlak ten umożliwia niezwykłą podróż po świecie XIX wiecznej techniki. Obiekty hydrotechniczne stanowią wyjątkowa atrakcję dla kajakarzy. Szczególnie pochylnie gdzie kajaki przeciągane są suchym grzbietem na specjalnych platformach poruszających się po torowisku. To również szlak przez jezioro Drużno stanowiące rezerwat ornitologiczny. To płytkie, zarastające jezioro deltowe na Żuławach Wiślanych jest miejscem lęgowym ptactwa wodnego i błotnego tym samym stwarza ogromne możliwości obserwacji i fotografowania. W IX wieku nad jeziorem, w okolicach dzisiejszego Janowa Pomorskiego znajdowała się osada rzemieślniczo-handlowa i port – Truso.

Szlak można połączyć z pozostałymi odcinkami kanału a poprzez liczne jeziora również z wieloma innymi szlakami regionu.

Szczegółowy opis szlaku

km
[w dół rzeki]		 km
[w górę rzeki]		 Opis
0.00 72.75 Śluza Miłomłyn – dł. 33.88m; szer. 3.60m, różnica poziomów 2.80m.
0.10 72.65 Rozgałęzienie szlaków. Płyniemy w prawo.
0.45 72.30 Mijamy wrota bezpieczeństwa (zamykane w celu uniemożliwienia spływu wód i zalania terenów położonych poniżej w razie awarii urządzeń lub w czasie ich remontów).
0.47 72.28 Przepływamy pod stalowym mostem z 1908r. nad wrotami ochronnymi w ciągu drogi Ostróda – Elbląg.
1.55 71.20 Mijamy most kolejowy z 1893r. nieczynnej linii Myślice – Malbork.
3.10 69.65 Wpływamy na jezioro Ilińsk (pow. 2.35km2). Kierujemy się na południowy – wschód. Na lewym brzegu mijamy cypel a za nim kierujemy się na północ.
5.25 67.50 Wypływ kanału znajduje się w północnej części jeziora.
5.39 67.36 Mijamy żelbetowy most łukowy z 1923r. w ciągu drogi Wólka Majdańska – Winiec.
7.83 64.92 Mijamy betonowy most łukowy z 1924r. w ciągu drogi Liksjany – Winiec.
7.85 64.90 Wpływamy na rynnowe jezioro Ruda Woda (pow. 6.55km2). Na brzegach rozciąga się zabudowa letniskowa.
12.10 60.65 Na prawym brzegu ujście Kanału Bartnickiego.
20.90 51.85 Wypływ kanału w pónocnej części wąskiej szyi jeziora.
20.91 51.84 Mijamy wodowskaz zwany „Cypel”.
21.24 51.51 Mijamy łukowy most kamienny z ceglanym sklepieniem na drodze Zalewo – Morąg z 1856r.
22.40 50.35 Mijamy kolejny kamienny, łukowy most na drodze Zajezierze – Małdyty z 1883r.
22.70 50.05 Wpływamy na rynnowe jezioro Sambród (pow. 1.28km2)
25.45 47.30 Mijamy most kolejowy z 1893r. nieczynnej linii Morąg – Malbork.
27.30 45.45 Wypływ kanału w północnej części wąskiej szyi jeziora.
28.68 44.07 Mijamy współczesny trzyprzęsłowy most drogowy z 1969r. na drodze Ostróda – Elbląg.
28.70 44.05 Mijamy historyczny łukowy most kamienny z ceglanym sklepieniem na drodze Ostróda – Elbląg z 1851r.
29.00 43.75 Wpływamy na rynnowe jezioro Piniewo (pow. 0.66km2).
30.50 42.25 Wypływ kanału w zachodniej części jeziora.
35.46 37.29 Mijamy żelbetowy most łukowy z 1894r.w ciągu drogi Drulity – Bartno zrealizowany według patentu J.Moniera.
36.33 36.42 Mijamy wrota bezpieczeństwa oraz most stalowy z 1927r.
36.60 36.15 Początek pochylni Buczyniec – dł. 490.3m; różnica poziomów 20.62m.
37.20 35.55 Koniec pochylni Buczyniec.
37.70 35.05 Mijamy betonowy most łukowy z 1916r. w ciągu drogi Kąty – Buczyniec.
38.12 34.63 Mijamy betonowy most łukowy z 1916r. w ciągu drogi Kąty – Liszki.
38.70 34.05 Początek pochylni Kąty – dł. 404.0m; różnica poziomów 18.88m.
38.78 33.97 Mijamy betonowy most łukowy z 1912r. w ciągu drogi Kąty – Śliwice.
39.20 33.55 Koniec pochylni Kąty.
39.74 33.01 Mijamy betonowy most łukowy z 1912r. w ciągu drogi Śliwice – Krasin.
40.52 32.23 Mijamy betonowy most łukowy z 1910r. w ciągu drogi Śliwice – Krasin.
41.60 31.15 Początek pochylni Oleśnica – dł. 479.0m; różnica poziomów 24.20m.
42.00 30.75 Koniec pochylni Oleśnica.
43.42 29.33 Mijamy betonowy most łukowy z 1914r. w ciągu drogi Jelenie – Całuny.
43.80 28.95 Początek pochylni Jelenie – dł. 433.0m; różnica poziomów 21.99m.
44.36 28.39 Koniec pochylni Jelenie.
44.67 28.08 Mijamy żelbetowy most łukowy z 1911r. w ciągu drogi Jelonki – Pasłęk.
44.69 28.06 Mijamy trzyprzęsłowy, stalowy most z 1990r. w ciągu drogi Jelonki – Pasłęk zbudowany wg projektu W.Kalińskiego.
45.80 26.95 Początek pochylni Całuny – dł. 352.0m; różnica poziomów 13.83m.
46.30 26.45 Koniec pochylni Całuny.
46.90 25.85 Mijamy betonowy most łukowy z 1914r. w ciągu drogi Jelonki – Drużno.
52.00 20.75 Wpływamy na jezioro Drużno (pow. 17.90km2). Linia brzegowa jest mocno zatrzciniona. Płyniemy obok gniazdujących i żerujących ptaków.
57.25 15.50 Osi?gamy wypływ rzeki Elbląg.
61.10 11.65 Z lewej strony ujęcie rzeki Tina.
61.15 11.60 Mijamy most kolejowy z 1852r. linii Malbork – Elbląg.
61.20 11.55 Z lewej strony ujście rzeki Fiszewka.
61.25 11.50 Mijamy most drogowy w ci?gu drogi krajowej nr 7.
62.60 10.15 Mijamy trzyprzęsłowy Most Tysiąclecia z 1957r. Po lewej stronie Wyspa Spichrzów. Na prawym brzegu zrekonstruowane Stare Miasto w Elblągu.
63.25 9.50 Na prawym brzegu przystań pasażerska
64.00 8.75 Mijamy kolejną trzyprzęsłową kładką dla pieszych z 1900r. w ciągu ul. Mostowej.
64.20 8.55 Mijamy trzyprzęsłową kładką dla pieszych z 1986r. w ciągu ul. Linki wg projektu J.Sokolnickiego.
66.00 6.75 Mijamy czteroprzęsłowy most kolejowy linii Elbląg – Tolkmicko.
66.50 6.25 Port zimowy i stocznia.
72.00 0.75 Mijamy most pontonowy z wysuwanym przęsłem z ok. 1980r. w ciągu drogi Nowakowo – Rubno.
72.75 0.00 Wpływamy do Zatoki Elbląskiej

Opracowano na podstawie dostępnych informacji oraz obserwacji własnych (wg stanu na 2007r.) © anna majewska

[Pokaż miniatury]