Kanał Elbląski – etap 3

Kanał Ostródzko-Elbląski – etap 3: Miłomłyn-Iława – 31.00 km

Cały system Kanału Elbląskiego (Kanału Oberlandzkiego, Kanału Ostródzko-Elbląskiego) wpisuje się w grupę zabytków techniki stanowiących wyjątkowe dobro kultury materialnej na skalę światową i znalazł się wśród 150 najbardziej atrakcyjnych turystycznie obiektów na terenie Polski. Wszystkie obiekty związane z kanałem zostały przemyślnie zaprojektowane tak by całość funkcjonowała bez zarzutu w długim okresie czasu. Funkcjonujący dziś system, w którym nie dokonuje się ingerencji konstruktorskich a jedynie wymienia elementy wyeksploatowane na nowe wykonywane ściśle według historycznych modeli jest dowodem na geniusz autora.

Zasada działania elementów najbardziej spektakularnych jak pochylnie została wypracowana prze Jacoba Steenkego podczas wizyt na Kanale Morrisa (USA) i na podstawie jego dotychczasowej wiedzy i została dostosowana do lokalnych warunków. Rozwiązania techniczne Kanału Morrisa zostały zaadaptowane dla Kanału Elbląskiego ale poprzez wprowadzenie wielu zmian stały się modelowym dla światowego budownictwa hydrotechnicznego układem pochylni z grzbietami górnymi. System ten był wyjątkowo wodooszczędny, realizacja pomysłu zapewniła autorowi miejsce w historii techniki a dzieło w grupie najwybitniejszych dzieł XIX wiecznego budownictwa wodnego. Pochylnie Kanału Elbląskiego stały się modelowym przykładem pochylni podłużnej. Jacob Steenke uważnie śledził wszelkie stosowane ówcześnie rozwiązania, przez cały czas szukał rozwiązania optymalnego dla warunków Pojezierza Iławskiego i Żuław Wiślanych. Już w chwili uruchomienia kanału doceniono jego rozwiązania a we wszystkich podręcznikach budownictwa wodnego od połowy XIX i w XX w. omawiane były pochylnie kanału.

W skład drogi wodnej kanału wchodzą różne elementy będące częścią systemu jak: pochylnie, śluzy, jazy, wrota ochronne (bezpieczeństwa, przeciwpowodziowe). Kanał obecnie składa się z trzech odcinków, gdzie miasto Miłomłyn przyjmuje się jako punkt węzłowy:

etap 1. Śluza Miłomłyn – Zalew Wiślany (72.75km)

etap 2. Śluza Miłomłyn – Staszkowo (31.30km)

etap 3. Śluza Miłomłyn – Iława (31.00km).

Na trasie znajdują się następujące elementy i budowle kanału:

  • śluza Miłomłyn (0.00km)
  • brama ochronna (6.50km)
  • akwedukt przez jezioro Karnickie (7.00-7.50km)
  • wrota bezpieczeństwa (8.91km)
  • odcinki przekopane między jeziorami (razem 10.10km)

Szlak ten umożliwia niezwykłą podróż po świecie XIX wiecznej techniki. Obiekty hydrotechniczne stanowią wyjątkowa atrakcję dla kajakarzy. Szczególnie interesujący jest akwedukt przez jezioro Karnickie (jeden z dwóch takich obiektów w województwie). Kanał biegnie tu sztucznie usypaną groblą na długości 500m, powyżej lustra wody jeziora Karnickiego. Kanał uchodzi do jeziora Jeziorak będącego najdłuższym oraz szóstym pod względem powierzchni jeziorem w Polsce położonym w obszarze Parku Krajobrazowego Pojezierza Iławskiego. Jest to, również szlak tonących w zieleni mostów…

Szlak można połączyć z pozostałymi odcinkami kanału a poprzez liczne jeziora również z wieloma innymi szlakami regionu.

 

Szczegółowy opis szlaku

km
[w dół rzeki]
km
[w górę rzeki]
Opis
0.00 31.00 Śluza Miłomłyn – dł. 33.88m; szer. 3.60m, różnica poziomów 2.80m.
0.10 30.90 Rozgałęzienie szlaków. Płyniemy w lewo. Wpływamy w kanał. Przy brzegach relikty umocnień faszynowych.
0.14 30.86 Mijamy betonowy most łukowy z 1910r. na drodze Miłomłyn – Zalewo. Przez pewien czas płyniemy wzdłuż drogi Miłomłyn – Zalewo biegnącej prawym brzegiem.
1.51 29.49 Mijamy betonowy most łukowy z 1909r. na drodze Kamieńczyk – Zalewo. Niektóre odcinki kanału mają charakter naturalnej rzeki. Brzegi porasta bujna roślinność nadając mu dziki charakter.
3.80 27.20 Kanał zbliża się do drogi i biegnie wzdłuż niej na prawym brzegu. Mijamy betonowy most łukowy z 1913r. na drodze Dębinka – Zalewo.
4.71 26.29 Mijamy betonowy most łukowy z 1912r. na drodze Dębinka – Karnity. Na prawym brzegu ciągną się gospodarstwa m. Liga.
5.67 25.33 Mijamy betonowy most łukowy z 1910r. na drodze Bynowo – Karnity.
6.50 23.50 Mijamy wrota bezpieczeństwa (zamykane w celu uniemożliwienia spływu wód i zalania terenów położonych poniżej w razie awarii urządzeń lub w czasie ich remontów).
7.00 24.00 Początek akweduktu (kanał biegnie tu w poprzek jez. Karnickiego sztucznie usypanym nasypem, dolny przepływ wód reguluje syfon).
7.50 23.50 Koniec akweduktu. Wypływamy na otwartą przestrzeń. Po lewej stronie gospodarstwa.
7.71 23.29 Mijamy betonowy most łukowy z 1913r. na drodze Wielowieś – Karnity.
8.87 22.13 Mijamy stalowy z kamiennymi przyczółkami przy wrotach ochronnych na drodze Wielowieś – Karnity.
8.91 22.09 Mijamy kolejne wrota bezpieczeństwa. Na obu brzegach widoczne gospodarstwa m. Mozgowo.
9.46 21.54 Mijamy betonowy most łukowy z 1909r. na drodze Mozgowo – Urowo.
10.10 20.90 Wpływamy na jez. Dobskie (Dauby) (pow. 0.62km2). Kierujemy się na południe. Wypływ kanału znajduje się w południowo – zachodnim skraju jeziora. Mijamy zagospodarowany brzeg jeziora z plażą i pomostem.
11.00 20.00 Wyjście z jez. Dobskiego i wejście w jez. Jeziorak (pow. 34,6km2). Wpływamy w Zatokę Kraga. Wpłynęliśmy w obszar Parku Krajobrazowego Pojezierza Iławskiego.
11.50 19.50 Mijamy betonowy most łukowy z 1909r. na drodze Boreczno – Urowo.
15.50 15.50 Odgałęzienie szlaków wodnych do m. Zalewo i do m. Iława na wysokości wyspy Zielony Ostrów. Kierujemy się na południe do m. Iława. Mijamy wyspy Duży i Mały Gierczak. Płyniemy wąską szyją jeziora.
21.50 9.50 Z prawej strony mijamy Cieśninę Widłąską a z lewej Półwysep Szkolny i m. Jażdżówki.
24.50 6.50 Mijamy wcinający się z prawej strony Półwysep Indyjski.
27.00 4.00 Mijamy kolejno półwysep: Krzywy Róg, Mała Żuławka i Nieprzyjazny. Płyniemy wzdłuż zabudowań m. Iława.
31.00 0.00 Docieramy do centrum miasta.

Opracowano na podstawie dostępnych informacji oraz obserwacji własnych (wg stanu na 2007r.) © anna majewska